محمد فرح‌بخش/ دکتر بهروز باريک بين متخصص پوست و مو، از مزايا و معايب کِرِم‌هاي سکراب مي‌گويد
خيلي از خانم‌ها براي لايه‌برداري از پوست‌شان، مي‌روند سراغ کِرِم‌هاي لايه‌بردار (اسکراب). ولي آيا واقعا اين کِرِم‌ها موثرند؟ دکتر بهروز باريک‌بين، متخصص پوست و مو و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، به اين سوال پاسخ مي‌دهد....
سلامت: اصلا چرا بايد از کِرِم‌هاي اسکراب (لايه‌بردار) استفاده کرد؟
حذف لايه‌هاي شاخي و سلول‌هاي مرده پوست، باعث حذف باکتري‌هاي مضر و کاهش قطر منافذ پوست شده و به زيبايي و افزايش سلامت پوست کمک مي‌کند. روش‌هايي که براي اين منظور استفاده مي‌شوند شامل دو روش مکانيکي و شيميايي هستند.
سلامت: بعضي‌ها هم اين کار را با پوست بادام يا زردآلو انجام مي‌دهند يا سراغ سفيدآب مي‌روند.
بله؛ در روش‌هاي مکانيکي از فيبرها و پارچه‌هاي ضخيم، پوست بادام يا زردآلو، اسفنج، برس و بخش‌هاي خشک و فيبري گياهان براي اين منظور استفاده مي‌شود. به عنوان مثال، کيسه کشيدن که در حمام‌هاي سنتي رايج بوده و هنوز هم توسط بسياري از پدربزرگ و مادربزرگ‌ها استفاده مي‌شود مثالي از لايه‌برداري مکانيکي است که اگر با سفيدآب همراه شود، ميزان لايه‌برداري آن بيشتر شده و اين عمل موثرتر خواهد بود. حتي استفاده از سنگ‌پا براي کاستن از خشونت کف پا مثالي ديگر از لايه‌برداري مکانيکي است.
سلامت: ميکروابريژن در مطب، چه‌طور؟
خب، در اين روش، توسط دستگاهي، پودرهاي اکسيدآلومينيوم با فشار روي پوست پاشيده مي‌شود. کريستال‌هاي اکسيد آلومينيوم بسيار سخت هستند و براي خراشاندن و ساييدن پوست مناسب‌اند. اين دستگاه، يک فشار منفي به پوست وارد مي‌کند و عملي شبيه بادکش انجام مي‌دهد. از ترکيب اين ساباندن و ايجاد فشار منفي يک لايه‌برداري مکانيکي خوب روي پوست صورت اتفاق مي‌افتد که خواص زيادي دارد؛ از جمله شادابي و روشن‌تر شدن پوست، بهبود منافذ باز پوست، بهبود جوش‌هاي سرسياه و سرسفيد، کم‌رنگ شدن لک‌هاي صورت و حتي بدن، بهبود چين و چروک‌هاي ظريف با واسطه ترشح فاکتورهاي رشد متفاوت ثانويه به ايجاد فشار منفي و بادکش روي پوست و بالاخره افزايش نفوذ داروهاي موضعي پوست که به ويژه براي بيماران مبتلا به لک صورت يا آکنه مي‌تواند موثر باشد.
سلامت: پيلينگ چه فرقي با ميکرودرم ابريژن دارد؟
استفاده از مواد شيميايي لايه‌بردار، همان پيلينگ است؛ موادي مانند اسيد سالسيليک، اسيد سيتريک، اسيدهاي ميوه يا آلفاهيدروکسي اسيد AHA يا تري‌کلرواستيک اسيد (TCA). در اين روش اسيدهاي لايه‌برداري با درصدهاي متفاوت روي پوست صورت استعمال شده و عمل لايه‌برداري به صورت شيميايي انجام مي‌شود.
سلامت: درباره اسيدهاي ميوه هم توضيح مي‌دهيد؟
بله؛ استفاده از اسيدهاي ميوه با غلظت بالا و استفاده از تري‌کلرواستيک اسيد بايد حتما توسط متخصص پوست و مو و در کلينيک انجام شود زيرا مدت ماندگاري اسيد روي پوست و نواحي خاصي که دارو بايد ماليده شود يک امر کاملا تخصصي است و توجه نکردن به اين مساله مي‌تواند موجب سوختگي پوست و عوارض مربوطه شود. اسيدهاي ميوه غلظت پايين‌تر را افراد مي‌توانند بدون نسخه از داروخانه‌ها تهيه کنند و در منزل، شب‌ها هنگام خواب استفاده نمايند. بهتر است اين فرآورده‌ها (AHA) دور چشم و دور دهان استفاده نشود زيرا موجب تحريک و قرمزي و التهاب اين نواحي خواهد شد. درصدهاي بالاتر مانند 50 درصد و 70 درصد بايد متوسط متخصص پوست به کار روند.
سلامت: فايده‌اي هم دارد؟
البته! لايه‌برداري شيميايي کاربردهاي فراواني دارد: بهبود چين و چروک‌هاي ظريف از طريق تحريک کلاژن‌سازي، شاداب‌تر و روشن‌تر شدن پوست، بهبود جوش‌هاي سرسياه و سرسفيد، بهبود لک‌هاي مختلف پوست و همچنين افزايش تاثير داروهاي موضعي مصرف شده توسط بيمار. نکته‌اي که بايد به آن توجه کرد اين است که لايه‌برداري پوست چه مکانيکي و چه شيميايي باعث تحريک‌پذيرتر شدن آن نسبت به نور‌آفتاب مي‌شود و لذا مصرف کرم‌هاي ضدآفتاب و پرهيز از قرار گرفتن به طور مستقيم در برابر نور آفتاب توصيه مي‌شود. در غير اين صورت، بيمار ممکن است حتي نتيجه معکوس بگيرد؛ مثلا خانمي براي بهبود لک بارداري ملاسما پيلينگ شيميايي انجام داده، به دليل مراقبت نکردن از نور آفتاب ممکن است دچار بزرگ‌تر شدن لک نيز بشود.
سلامت: به چه کساني اين روش‌ها را توصيه نمي‌کنيد؟
کلا براي پوست‌هاي خشک، استفاده از لايه‌برداري چه مکانيکي و چه شيميايي توصيه نمي‌شود زيرا موجب خشکي بيشتر پوست شده و مي‌تواند براي بيمار دردسرساز باشد. در صورت لزوم، استفاده از لايه‌بردار در پوست‌هاي خشک، اين کار بايد زير نظر متخصص پوست و با تمهيدات لازم انجام شود. مساله بعدي احتمال عود تبخال توسط لايه‌برداري پوست است، به خصوص در لايه‌برداري شيميايي بايد مراقب عود تبخال بود و بيماراني که به طور مکرر تبخال مي‌زنند، بايد پزشک را از اين مساله آگاه سازند تا روش‌هاي پيشگيري از بروز تبخال به کار گرفته شود زيرا اين عفونت مي‌تواند موجب ايجاد جوشگاه شده و در پوست تحريک شده توسط مواد شيميايي لايه‌بردار وسعت زيادي پيدا کند.
سلامت: آيا مي‌توان از کِرِم‌هاي اسکراب موجود در داروخانه‌ها استفاده کرد؟
کِرِم‌هاي اسکراب يا اکسفوليان به عنوان خراشنده و ساينده پوست استفاده مي‌شوند. برخي موارد شاهد هستيم که براي افزايش اثربخشي اسيدهاي ميوه هم به اين کِرِم‌ها اضافه مي‌کنند که بيمار از هر دو مکانيسم لايه‌برداري مکانيکي و شيميايي سود ببرد. کرم‌ها و صابون‌هاي اسکراب (که حاوي دانه‌هاي خشن هستند) مي‌توانند در درمان ضايعات پوستي مثل آکنه‌هاي کومدونال (جوش‌هاي سرسياه يا سفيد)، چربي پوست، خشونت پوست و نيز افزايش اثر داروهاي موضعي کاربرد داشته باشند.
چند راه موثر برای داشتن پوستی شفاف و زیبا